Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2011
Σελίδες: 262
ISBN: 978-960-89191-9-8

Το βιβλίο αυτό, μαζί με τη "Χαμοζωή" και τους "Αιχμάλωτους", αποτελεί το δεύτερο και κεντρικό μέρος μιας τριλογίας. Τα τρία αυτά πεζογραφήματα διατηρούν πάντα την αυτοτέλειά τους, ωστόσο μυστικοί δεσμοί τα δείχνουν καθώς ένα τριαδικό πρόσωπο μιας ακομμάτιαστης, ενιαίας ζωής: αποτελούν μια τριλογία που δεν την οργάνωσε η σκέψη αλλά η τύχη. Η "Χαμοζωή" είναι τα βασανισμένα χρόνια της παιδικής ηλικίας κατά την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, περίοδο εθνικής ανάτασης και ευφορίας. Η "Αστροφεγγιά" είναι η ιστορία της διαψευσμένης και απροσανατόλιστης εφηβείας στην περίοδο της μεγαλοϊδεάτικης αυταπάτης, της καταστροφής και της ψευδεπίγραφης ειρήνης. Οι "Αιχμάλωτοι" είναι η περιπέτεια του καταχτυπημένου ώριμου άντρα κατά την περίοδο του Ελληνοϊταλικού πολέμου και του αντιφασιστικού αγώνα. Με φόντο τα ιστορικά γεγονότα που περνούν περιθωριακά στη ζωή των ηρώων του, ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος περιγράφει τη μοίρα των φτωχών, εργατικών ανθρώπων, που δεν ορίζουν αλλά ορίζονται από τις καταστάσεις. Έχοντας επίγνωση της "ανηρωικής" ζωής τους επιδίδονται σ' έναν αγώνα εσωτερικό, και γι' αυτό πιο απελπισμένο, που η μόνη του σχέση με τις εξωτερικές καταστάσεις είναι πως καθορίζεται καίρια απ' αυτές. Έτσι, οι δεσμοί τους με τα περιστατικά της καθημερινής ζωής γίνονται δεσμά. Στην τριπλή αυτή αιχμαλωσία, στον εαυτό τους, στους άλλους ανθρώπους και στο ιστορικό πεπρωμένο, τα πρόσωπα της τριλογίας δεν αντιπαραθέτουν τον αγώνα της αλλαγής, αλλά της προσαρμογής. Για τούτο και το δράμα τους δεν οφείλεται στη σύγκρουση με το περιβάλλον, αλλά στην αυτοσυνειδησία. Την απαισιόδοξη αυτή προοπτική φωτίζει μια αισιόδοξη, όσο και απόμακρη χαραγματιά, που ξανοίγεται μέσα στην ίδια τη συνείδηση, και είναι ακριβώς η αισιόδοξη αδυναμία προσαρμογής και αποδοχής.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2002
Σελίδες: 308
ISBN: 960-85963-9-4

Οι "Αιχμάλωτοι" συμπληρώνουν την πρώτη μυθιστορηματική τριλογία του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου ("Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι"), και αποτελούν έργο με ιστορικό υπόβαθρο, όπως και τα δύο πρώτα της τριλογίας αυτής. Ο ίδιος ο συγγραφέας το έχει χαρακτηρίσει μυθιστόρημα της περίτρομης, όχι πια μετέωρης ειρήνης, του πολέμου και της σκλαβιάς. Πρόκειται για έργο βιωματικό, που μας οδηγεί εξελικτικά στην ωρίμανση του αυτοβιογραφούμενου αφηγητή και στη συγγραφική ωριμότητα του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου. Οι "Αιχμάλωτοι", μελέτη θανάτου και διδαχή αξιοπρεπούς στάσης ζωής, αρχίζουν από το γενέθλιο χώρο, την ιδιαίτερη πατρίδα του κεντρικού ήρωα-συγγραφέα, με το θάνατο της μάνας, και λήγουν με την εκτέλεση από τους κατακτητές του αδελφού του. Ο μικρόκοσμος της οικογένειας περιβάλλεται από ομόκεντρους κύκλους που διευρυνόμενοι καλύπτουν διαδοχικά το χωριό, την ευρύτερη περιφέρεια και την Ελλάδα, εξασφαλίζοντας στο μυθιστόρημα μια εμβέλεια που υπερβαίνει σταδιακά το έλασσον και τη μεμονωμένη περίπτωση και επιδιώκει, με επιτυχία, το μείζον, τη γενίκευση και τη σύνθεση, υπό τις οποίες μπορεί να ανακαλύψει τη θέση του και να αντιμετωπίσει μετωπικά τόσο τα προσωπικά, όσο και τα κοινά προβλήματα, κάθε αναγνώστης, ως σκεπτόμενος και προβληματιζόμενος άνθρωπος. Το άτομο, ως εκ του βιογραφικού χαρακτήρα της τριλογίας, αλλά και σύνολου του έργου του Παναγιωτόπουλου, διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και στους "Αιχμάλωτους" και αναδεικνύεται η αξία του στη διαμόρφωση των εκάστοτε κοινωνικών και ιστορικών συνθηκών. Μάλιστα, καταφαίνεται το τίμημα που καλείται με βεβαιότητα να πληρώσει, εφόσον η αναστροφή του στον κοινωνικό χώρο δεν σημαίνει την άκοπη ή ανέμελη ένταξη και τη μόνιμη εξασφάλισή του, αλλά την εμπλοκή του σε συνεχείς, ποικίλους και πολυεπίπεδους αγώνες, που το περιορίζουν, το συμπιέζουν και, τελικά, το αιχμαλωτίζουν.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2003
Σελίδες: 197
ISBN: 960-87232-4-8

[...] Επίμονος αναζητητής του μέτρου, σε πενήντα περίπου βιβλία του, του μέτρου που γνώριζε ότι δεν υπάρχει ή το εξίσωνε με το μέτριο, εραστής του ονείρου που ήξερε ότι οδηγεί στον εφιάλτη του θανάτου, αυτού του αδυσώπητου ισόβιου εχθρού του, που, αν μη τι άλλο, επέτυχε να μην του υποταχθεί μοιρολατρικά, στην "Αλληλογραφία" ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος αποφαίνεται τελεσίδικα ότι η ζωή είναι δυσεξιχνίαστο μυστήριο και ο άνθρωπος ακατανόητο κατασκεύασμα, που ισορροπεί ανάμεσα στο ένστικτο και την κοινωνικότητα· που ξεγελά με κάποιες κορυφαίες ενέργειές του και απογοητεύει με τις άλλες πράξεις του. Η ζωή και ο έρωτας, η ευθύνη και η έννοια της ελευθερίας, η τραγικότητα της ζωής ενός ανθρώπου δέσμιου, που όσο κατακτά τη γνώση, τόσο του τρώει τα σωθικά, όπως ο αετός το συκώτι του Προμηθέα, μπαίνουν για τελευταία φορά επί τάπητος. Μάλιστα, ο ανήσυχος και απρόβλεπτος αυτός συγγραφέας, όπως δείχνουν και οι απρόοπτες ειδολογικές και οι αφηγηματικές επιλογές του, εξέπληξε στην "Αλληλογραφία" μάλλον και μούδιασε με τις μη αναμενόμενες αλλαγές του τους συνήθεις αναγνώστες του και την παραδοσιακή κριτική [...]

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2003
Σελίδες: 228
ISBN: 960-87232-2-1

Η "Ανθρώπινη Δίψα", εννιά μεγάλα διηγήματα που αναδεικνύουν το πάθος του ανθρώπου για τη ζωή, αποτελεί τη δεύτερη ολοκληρωμένη συλλογή διηγημάτων του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου. Ωστόσο, η μοίρα που αντιστρατεύεται το ανυπεράσπιστο, σε τελευταία ανάλυση, άτομο, απειλητική έρχεται να περιστείλει ή να εκμηδενίσει την ανθρώπινη βούληση, να τιμωρήσει την τόλμη να υπερβούμε τα, κατά έναν μυστικό και ανεξιχνίαστο τρόπο, προαποφασισμένα. Από κοινού με "Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια" αποκαλύπτονται στο βιβλίο αυτό, σε μεγάλο βαθμό, τα μυθοποιημένα βιώματα του συγγραφέα από την παιδική και νεανική του ηλικία, παράλληλα όμως επιχειρείται ένα άλμα προς νέες θεματικές και την αναζήτηση καινούριων μορφών. Θα μπορούσε, επομένως, να θεωρηθεί ένα έργο με μεταβατικές προοπτικές ή ένας χώρος συνύπαρξης του παραδοσιακού και του κατακτημένου με το καινοφανές και το μελλοντικό. Η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και η αντιπαράθεσή της στο μοιραίο, η τραγικότητα της ζωής υπό τη μορφή ποικίλων στερήσεων, μειονεξιών, αποτυχιών, η άρνηση του θανάτου με την παράτολμη πορεία προς συνάντησή του αποτελούν ορισμένα από τα ζητούμενα του τόμου. Σκοπός του η συνειδητοποίηση της θέσης μας στον κόσμο και ο γόνιμος προβληματισμός, που θα ακυρώσει τις αφελείς απογειώσεις με την αναπόφευκτη ανώμαλη προσγείωση. Και ακόμη, ο σωστός κοινωνικός προσανατολισμός, που θα καταδείξει την παθογένεια του αιώνα μας και θα πολιτικοποιήσει ουσιαστικά και παραγωγικά το σύγχρονο άνθρωπο.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Εισαγωγικό σημείωμα: Ηρακλής Μήλλας
Χρονολογία έκδοσης: 2007
Σελίδες: 236
ISBN: 978-960-89191-3-6

Όταν διαβάζω Μεβλανά διαισθάνομαι ότι κάπου δεν το καταλαβαίνω, ότι κάτι μου διαφεύγει. Διαφέρουμε τόσο πολύ! Αυτός μιλάει από την "καρδιά", ενώ εγώ πιστεύω ότι λειτουργώ ορθολογικά. Αυτός με τις παραβολές του απευθύνεται στη διαίσθησή μας, ενώ εγώ, λέγοντας ακριβώς αυτό, έχω ως αναφορά ήδη την ψυχανάλυση, δηλαδή μια σύγχρονη "επιστήμη". Όταν τον προσεγγίζω, είναι σαν να τον αναιρώ. Όπως με την αρχής του Heisenberg, που αναφέρει ότι -με δικά μου λόγια- η προσπάθειά μας να μετρήσουμε τραυματίζει και αλλάζει αυτό που μετράμε. Ξέρω καλύτερα τι δεν είναι ο Μεβλανά, αλλά δεν μπορώ να τον περιγράψω.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2003
Σελίδες: 161
ISBN: 960-87232-3-Χ

"Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια" και η "Ανθρώπινη δίψα" είναι δίδυμοι τόμοι με διηγήματα του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, παρά την εκδοτική διαφορά των δύο ετών που τα χωρίζει. Με παρεμφερείς θεματικές βάσεις, με κοινές, εν πολλοίς, χωροχρονικές αναφορές, με εκφραστικά μέσα και γλώσσα χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις, συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν, θα λέγαμε, τη θεματολογία που εγκαινιάστηκε με την προηγηθείσα τριλογία του "Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι". Διαθέτουν, μάλιστα, το ιδιότυπο γνώρισμα, παρά την ειδολογική διαφορά τους, να λειτουργούν ερμηνευτικά ή σχολιαστικά στην παραπάνω τριλογία ή να μεγεθύνουν, με επιλεκτικό τρόπο, μοτίβα και σύμβολα, που η μυθιστορηματική οικονομία δεν άφηνε περιθώρια για περαιτέρω επεξεργασία τους. Το βιβλίο "Το δαχτυλίδι με τα παραμύθια" εμπεριέχει έξι άρτια μορφολογικά διηγήματα, δοσμένα με τον τρόπο των παραμυθιών, σύμφυτο του τίτλου, ως ψυχωφελείς μύθους, χάρη στην περίτεχνη γραφή του δημιουργού τους. Κύριο αντικείμενό τους αποτελεί η ανθρώπινη μοίρα και οι απροσδόκητες και συχνά παραπλανητικές για τον άνθρωπο μεταμορφώσεις της, που άλλοτε τον εκμηδενίζουν ή τον καταστρέφουν, με την τραγική έννοια του όρου, και άλλοτε τον καταδικάζουν να υποστεί αναπολόγητος τα δεινά της σκληρότερης μοναξιάς και της τρομακτικότερης εγκατάλειψης. Κείμενα εκ πρώτης όψεως μελαγχολικά, στο βάθος τους χαιρετίζουν το μεγαλείο του ανθρώπου να προβάλλει αδικαίωτη, έστω, αντίσταση στο ίδιο το πεπρωμένο του και να επιμένει σθεναρά και με προμηθεϊκή απαντοχή για την εξασφάλιση μιας καλύτερης, ανθρωπινότερης, αδέσμευτης από τις ανελεύθερες συμβάσεις ζωής.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Επιμέλεια: Θεοδόσης Πυλαρινός
Χρονολογία έκδοσης: 2002
Σελίδες: 161
ISBN: 960-85963-8-6

Η "Χαμοζωή" είναι το πρώτο, ιστορικά πρώτο, αφηγηματικό κείμενο της βιωματικής τριλογίας ("Αστροφεγγιά", "Χαμοζωή", "Αιχμάλωτοι") του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, αν και γράφτηκε μετά την "Αστροφεγγιά" και εκδόθηκε ύστερο. Πρόκειται για έργο αναζήτησης των πρωταρχικών, των υποσυνείδητων, εν πολλοίς ενστικτωδών ανησυχιών, των υπαρξιακών πηγών, αποτέλεσμα πιεστικής ανάγκης για καταφυγή στις απώτερες αρχές, στις βαθιές ρίζες, στις βάσεις, πάνω στις οποίες επιζήτησε να στηρίξει τη βιοθεωρία του και να κατοχυρώσει τη συνοχή και συνέπεια της τρίπρακτης μυθιστορίας του. Με κεντρικό άξονα τη ζωή του συγγραφέα-αφηγητή και διάθεση εξομολογητική, στη "Χαμοζωή" περιγράφονται τα κρίσιμα για κάθε άνθρωπο παιδικά χρόνια, η εποχή της αφύπνισης των αισθήσεων και της απαρχής της καλλιέργειας του νου, οι πρώτες επαφές με τη σφύζουσα ζωή. Το μικροϊστορικό πλαίσιο, το προσωπικό και βιωματικό, που λειτουργεί καταλυτικά σε όλα τα έργα του Παναγιωτόπουλου, χάρη στη συγγραφική ικανότητά του διευρύνεται και σχηματίζει με τρόπο αποκαλυπτικό ένα δεύτερο στρώμα, της Ελλάδας της φτώχιας των αρχών του 20ού αι., του πόνου, της ανεργίας, της χαμοζωής (κατά τον προσφυώς περιεκτικό τίτλο του έργου), όπου κυριαρχεί ο συμβιβασμός, η υποταγή στις αδυσώπητες κοινωνικές συνθήκες, η αγωνία για το αύριο, αλλά και μέσα από αυτά ξεπροβάλλει η αντίσταση, η πίστη για την υπέρβαση, την απαλλαγή από τη μιζέρια. Πλήθος ιδιότυπων ηρώων, άτομα πάσης ηλικίας, φύλων, χαρακτηριστικών, συμπεριφορές αποκλίνουσες και συμβιβασμένες, γυναίκες και γύναια, θύματα και θύτες κινούνται σε μια σκηνή έντονα φορτισμένη από κοινωνικά και ατομικά προβλήματα, τα οποία άλλοτε δυναμιτίζονται και άλλοτε συμπιέζονται από τον έρωτα, το γάμο, το χρήμα και μεταλλάσσονται σε πόνο και δυστυχία. Παρά ταύτα, από τα μύχια όλων των προσώπων εκλύεται, δειλά έστω, η ελπίδα· αχνοφαίνεται η αισιοδοξία που κάνει τον αναγνώστη να προσδοκά αρχικά τη δικαίωση των αγώνων των ηρώων του μυθιστορήματος και προοπτικά την ποιοτική αναβάθμιση του χειμαζόμενου ανθρώπου πασών των εποχών.

Συγγραφέας: Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος
Ανθολογεί και διαβάζει: Κώστας Στεργιόπουλος
Χρονολογία έκδοσης: 2001
Σελίδες: 63
ISBN: 978-960-85963-6-8

Ένα μικρό ανθολόγιο ποίησης από τις συλλογές ‘Λυρικά σχέδια’, ‘Αλκυόνη’, ‘Ο κύκλος των ζωδίων’ και το ‘Παράθυρο του κόσμου΄, που επιμελήθηκε ο λογοτέχνης, κριτικός και επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κ. Στεργιόπουλος. Η έκδοση συνοδεύεται από CD.

Συγγραφέας: Βάσω Οικονομοπούλου
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Δημήτρης Καλοκύρης
Χρονολογία έκδοσης: 2006
Σελίδες: 189
ISBN: : 960-89191-1-8

«Ο I.Μ.Παναγιωτόπουλος, μια προσωπικότητα πολύπλευρα δημιουργική, υπηρέτησε τα ελληνικά γράμματα για περισσότερο από μισό αιώνα καλλιεργώντας ευδόκιμα όλα τα είδη του λόγου: ποίηση, αφήγηση, κριτική, δοκίμιο, ταξιδιωτική εντύπωση. Το έργο του, σημαντικό σε έκταση και πολυμέρεια, συνοδοιπόρησε με τις εξελίξεις και τα γεγονότα των καιρών. Πνεύμα ανήσυχο και επινοητικό, ανοίγεται σε εκτεταμένους ορίζοντες από ιδιοσυγκρασία, αυξάνοντας με γεωμετρική πρόοδο τις βιωματικές του εμπειρίες και τους προβληματισμούς του. Η παρουσία του σε όλα τα είδη του λόγου που καλλιέργησε υπήρξε αξιόλογη και ουσιαστική. Η ευαισθησία, η οξύνοια και η διαίσθηση, ο ανθρωπισμός, η επιστημονική γνώση και η πολιτισμική καλλιέργειά του υπήρξαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του με τα οποία κατόρθωσε να επιβληθεί ως εξέχουσα πνευματική παρουσία. Ως φιλόλογος εκπαιδευτικός υπήρξε υπόδειγμα ήθους και ως παιδαγωγός συνέβαλε ουσιαστικά με τα κείμενά του στη διαμόρφωση θέσεων για την παιδεία και την εκπαίδευση. Για την ουσιαστικότερη και συγχρόνως ακριβέστερη γνωριμία του αναγνώστη και ιδιαίτερα του μελετητή με το έργο και τη ζωή μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας, όπως αυτής του I.Μ.Παναγιωτόπουλου, νομίζω πως ο τόμος Ι.Μ.Παvογιωτόπουλος (1901-1982). Χροvολόγιο-Εργογραφία, τον οποίο με περισσή επιμέλεια και επιστημονικότητα έχει συντάξει η κ. Βάσω Οικονομοπούλου, έχει πολλά να προσφέρει. Το είδος αυτό της ερευνητικής εργασίας επιβάλλει εξακρίβωση στοιχείων του συγγραφέα, ανεύρεση άλλων που, πιθανόν, λανθάνουν και καταγραφή τους με τρόπο ευσύνοπτο, σαφή και κριτικό. [...]»
Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου